Bij filosoferen praat je over vragen waar geen pasklaar antwoord op is. Je onderzoekt samen de mogelijkheden, waarbij je probeert te beargumenteren waarom je iets vindt. De gespreksleider van Filosoferen in de klas begeleidt het gesprek, zonder zich er inhoudelijk mee te bemoeien. De gedachten van de deelnemers staan centraal.

De kinderen en jongeren bedenken zelf de vragen die zij willen bespreken. Dit kan van alles zijn: ‘wat is respect?’, ‘hoe komt het dat een gedachte je ontglipt?’ of ‘kun je groeien als je van plastic bent?’.

Filosoferen is voor iedereen! Filosoferen kan 1-op-1 in groepen vanaf zo’n 8 deelnemers of een hele klas. Voor hoogbegaafde leerlingen, plusklassen, maar zeker ook met minder talige groepen. Het is ook voor volwassenen; ouders tijdens een ouderavond, met het team of met gerichte groepen over een specifiek thema.

Onderzoek heeft uitgewezen dat door te filosoferen verschillende vaardigheden worden ontwikkeld. Een lijst van 10 belangrijke punten vind je hier.

Filosoferen kan al vanaf jonge leeftijd, gastlessen zijn er al voor kleuters, vanaf groep 2. Ook met jongeren (middelbaar onderwijs) en studenten kun je filosoferen over allerlei onderwerpen.

Filosoferen kan één op één, in een groep vanaf zo’n 8 deelnemers tot een hele klas. Bovendien is het van alle leeftijden: van kleuters tot volwassenen.

Jazeker! Alle gedachten zijn belangrijk en interessant voor nader onderzoek, ook als deze haaks staan op een gedachte van jezelf. Nadenken en doordenken over allerlei thema’s werkt het beste werkt in een veilige omgeving, waar je zonder schroom je gedachten kunt uiten. De gespreksleider zorgt voor deze veiligheid en wisselende werkvormen. Hierdoor krijgt iedereen tijdens het gesprek de gelegenheid om gedachten te uiten, maar dit hoeft natuurlijk niet.

Het doel van filosoferen is juist níet het resultaat, maar het gezamenlijke onderzoek tijdens het gesprek. Wel zijn er diverse onderzoeken geweest die diverse voordelen hebben geconstateerd. Deze staan in het overzicht.

Op 1 februari 2006 trad in Nederland een wet in werking waarbij het voor primair en voortgezet onderwijs verplicht werd om in hun onderwijs aandacht te besteden aan actief burgerschap en sociale integratie. Filosoferen in de klas heeft series lessen ontwikkeld waarbij aandacht wordt besteed aan de speerpunten van burgerschap die de overheid vaststelde, zoals democratie en identiteit.

De vakleerkrachten van Filosoferen in de klas hebben een speciale opleiding gevolgd en bovendien veel ervaring met filosoferen. Vind je het leuk om ook zelf te filosoferen met je klas of groep? Probeer dan eens een les uit [link naar downloads] of volg een traning of workshop.

Filosoferen kan altijd en overal! Thuis, onderweg, op vakantie en op school. Je kunt filosoferen als vakoverstijgende activiteit, over een specifiek thema, of bijvoorbeeld met je klas over pesten of het gebruik van media.

Je kunt over allerlei onderwerpen filosoferen, een goede filosofische startvraag is wel belangrijk. Leerlingen leren een filosofische en een ‘gewone’ vraag onderscheiden en vanaf de middenbouw in het primair onderwijs kun je kinderen leren zelf een filosofische vraag te bedenken. Dit kan over van alles gaan, deze vragen werden bedacht door leerlingen uit de midden- en bovenbouw van een basisschool: “kom je nog terug als je dood bent gegaan?”, “hoe komt het dat een gedachte je ontglipt?”, “hoe weet je wanneer iemand cool is?”.

Kritisch denken is wat je leert bij filosoferen en dit is één van de 21e-eeuwse vaardigheden. Meer informatie over 21e-eeuwse vaardigheden vind je hier.

Filosoferen is een activiteit waarbij je kritisch leert denken. Tijdens de lessen wordt aandacht besteed aan leren argumenteren, het onderscheid tussen een open (filosofische) en gesloten vraag en bijvoorbeeld het verschil tussen een feit en een mening. Ook van de gedachten van de andere deelnemers aan het gesprek steekt de leerling veel op, we noemen dit ook wel ‘perspectivistische lenigheid’: je leren verplaatsen in de visie van een ander.

1. Er wordt met een frisse blik naar de leerlingen gekeken, zonder achtergrondinformatie. Een onbevangen houding kan verrassend gedrag opleveren tijdens de gesprekken: verlegen leerlingen die tijdens het filosoferen ineens veel aan het woord zijn, bijvoorbeeld.
2. De leerlingen stappen ‘uit’ de reguliere les en ‘in’ het filosoferen, wat het vrije denken bevordert.
3. Gespreksleiders van Filosoferen in de klas zijn speciaal opgeleid voor het leiden van filosofische gesprekken.
4. De leraar of docent heeft intussen tijd voor andere zaken (of kijkt & leert mee).

Bij filosoferen is taal erg belangrijk. Er zijn echter groepen kinderen waarbij de taalontwikkeling minder sterk is. Bij deze groepen wordt bijvoorbeeld meer gewerkt met beeld en objecten. Door op een speelse manier woorden en begrippen te bespreken, kan de taalontwikkeling zelfs worden bevorderd. Filosoferen in de Klas heeft series lessen [link], maar een programma op maat is ook mogelijk. Neem vrijblijvend contact op om de mogelijkheden te bespreken.

Ook in het speciaal onderwijs kun je filosoferen. Daarbij wordt gewerkt met herkenbare, concrete situaties en alledaagse thema’s. Er is aandacht voor duidelijke structuur en ordening. Tegelijkertijd is er bewegingsvrijheid. Filosoferen in de Klas heeft series lessen, maar een programma op maat is ook mogelijk. Neem vrijblijvend contact op om de mogelijkheden te bespreken.

Met groepen kwetsbare kinderen en jongeren gebruiken we vaak metaforen. Hierdoor kan over actuele thema’s worden gesproken zonder direct over eigen ervaringen te praten. De kinderen en jongeren voelen zich hierdoor minder geremd in het delen van hun gedachten. Filosoferen in de Klas heeft series lessen, maar een programma op maat is ook mogelijk. Neem vrijblijvend contact op om de mogelijkheden te bespreken.

Kinderen in zogenaamde ‘plusgroepen’ vinden het fijn om (extra) te worden uitgedaagd. Met hen zoeken we bewust de verdieping op. Filosoferen in de Klas heeft series lessen, maar een programma op maat is ook mogelijk. Neem vrijblijvend contact op om de mogelijkheden te bespreken.

Hoogbegaafde leerlingen denken bij filosoferen gestructureerd na over uiteenlopende onderwerpen. Voor hoogbegaafden is een veilige omgeving belangrijk. Hier wordt extra aandacht aan besteed. Filosoferen in de Klas heeft series lessen, maar een programma op maat is ook mogelijk. Neem vrijblijvend contact op om de mogelijkheden te bespreken.

Filosoferen met kinderen en jongeren is leerzaam en ook erg leuk. Kinderen en jongeren bepalen grotendeels zelf de inhoud. Dit maakt het zeer geschikt als workshop bij de BSO, tijdens projecten of rondom een thema in de bibliotheek of het museum. Neem vrijblijvend contact op om de mogelijkheden te bespreken.

Filosoferen kan thuis, in het museum, op vakantie en in de klas. Download bijvoorbeeld [link] de gratis vragen voor je vakantie met jouw puber. Wil je zelf leren filosoferen met je kind(-eren)? Filosoferen in de klas organiseert regelmatig workshops [link] voor ouders, grootouders en andere geïnteresseerden.

Bijvoorbeeld tijdens een projectweek? Laat het ons weten en vul de gegevens van de school van jouw (klein-)kind in en wij nemen -uiteraard geheel vrijblijvend- contact op met de school van jouw kind. [button]

Filosoferen kan al vanaf jonge leeftijd, gastlessen zijn er al voor kleuters, vanaf groep 2. Filosoferen kan één op één, in een groep vanaf zo’n 8 deelnemers tot een hele klas.

Ook met jongeren (middelbaar onderwijs) en studenten kun je filosoferen over allerlei onderwerpen. Je kunt het inzetten als vakoverstijgende activiteit, over elk onderwerp zijn filosofische vragen te stellen. Filosoferen kan één op één, in een groep vanaf zo’n 8 deelnemers tot een hele klas.